Vastaa Viestiin

Heksenprocessen als bron?

Voor doelstellingen van dit forum, zie : 'Mensen van vlees en bloed' in het klembord.
verdonckw
verdonckw
Viestit: 300
Sisääntulotila: Graafinen
Selailu: Teksti
Tarkastele heidän sukupuutaan.

Heksenprocessen als bron?

Viesti Kirjoittaja verdonckw »

Ik weet niet of dit hier al ter sprake is gekomen, maar je kan ook de heksenprocessen in Vlaanderen als gegevensbron gebruiken.
Zo heb ik daar een Joryne Verdonck gevonden die op de brandstapel terechtgekomen is. Het volledige vonnis staat daarop. Misschien hebben anderen er ook wat aan. ;)

https://www.kuleuven-kulak.be/facult/rechten/Monballyu/Rechtlagelanden/Heksenvlaanderen/heksenindex.htm

Als voorbeeld:
47. Brugse Vrije, schepenen, 26 oktober 1619: Jooryne Verdonck[41]

Van weghen myn heer Philips van Merode, Grave van Middelburch in Vlaenderen, baenderheere des Heilich Rycx ende van Frentsen etc., hoochbaiiliu der stede van Brugghe ende Lande van den Vryen, mitsgaeders Joncheer Marcq Anthoine de Saldaigne, burchmeester van de commune van den zelven Lande, is my ghelast jeghens u Joryne Verdonck, dochter van Jooris, gheboren van de prochie van Blarygnies, hier teghenwoordich, ofte zoo ghy anders by naeme ende toename ghenaemt zyt, te vertoonen het naervolgens. Alvooren dat naer naer alle rechten, zoo goddelicke, natuerelicke als weerelicke, eenen yeghelicke mensche God almachtich, die den zelven gheschapen heeft, lief te hebben ende te beminnen, den zelven tallen tyden te betoonen alle eere ende reverentie ende hem alleene te behaeghen, zynde ooc expresselick verboden met den duvel, vyandt van tmenschelicke gheslachte, te hebben eenighe vrientscap ende conversatie, zoot ooc verboden is den eenen mensche den anderen in zyn lichaem te verhinderen, vele meer een moeder haer kynt, op peine van dies contrarie doende ghepuniert te worden met de straffen by de zelve wetten ghementioneert. Desen nochtans nyet jeghenstaende is waerachtich dat ghy Joryne Verdonck voornompt u zoo verre hebt vergheten als van tzydert u oude van veerthien jaeren ten dyveersche stonden u te begheven tot vleesschelicke conversatie met den boosen vyandt der hellen, ghy alsdoen wonachtich wesende in de prochie van Blarynghen, plaetse uwe gheboorte, metgaeders ooc tot Nazareth ende Bovekercke, alwaer ghy u successivelick met uwen man hebt onthouden. Met welck leelick ende abominabel faict u noch nyet ghenouchende, hebt bovendien nyet alleene ter begheerte van den zelven boozen afghegaen ende verzworen Godt almachtich ende u Doopsel, maer bovendien gheleit zeker poyerkin, dat ghy van hem hadt ontfanghen, up tlichaem van Franskin, u kint, twelck eeneghe daernaer is overleden. Soo ghy ooc van ghelycken hebt gheleit zeker poeyer up tlichaem van den voorseyden uwen man, daervan hy langhen tyde heeft ghequollen, mitsgaders bedorven eeinghe braute van Marcq le Pescheur, vader van zelven uwen man, hoewel ghy tzelve laetste poinct hebt gheloochent, zynde van dies voorseyt ghebleken naer informatie by uwen eyghen kennesse buuten alle banden van ysere ghedaen, twelck zyn zaecken nyet lydelick in een landt van recht zonder condigne punitie. By welcken de selve heeren concluderen, tenderende ten fine men u Joryne Verdonck voornompt schuldich is over recht publyckelick te branden an een staecke zoo datter de doodt naer volght, andere in exemple. Burchmeesters ende schepenen sLandts van den Vryen condemneren u Joryne Verdonck, dochter van Jooris, gheboren van de prochie van Blarygnies hier teghenwoordich ofte zoo ghy anders met bynaeme ende toename ghenaemt, zyt ghewoelt te worden an een staecke zoo datter de doodt naervolght ende u lichaem daernaer ghebrant zynde, ghehanghen te worden in een vorcke anderen ten exemple. Ghepronunchiert ende volcommen den XXVJen octobre 1619.
Dit is Verdonck, die stoute gast,
Wiens kaekebeen elck een aen tast.
Op niemant, groot, noch kleijn, hij past,
Dies raeckte hij in 't werckhuis vast.
anno 1627
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Viestit: 2598
Sisääntulotila: Graafinen
Selailu: Graafinen
Tarkastele heidän sukupuutaan.

Re: Heksenprocessen als bron?

Viesti Kirjoittaja greetjepittery »

Toverij en hekserij wordt vooral geassocieerd met de de ‘eeuwen van de grote heksenvervolgingen’,
namelijk de 16de en de eerste helft van de 17de eeuw.
Er wordt vaak gesteld dat het hekserijgeloof in de 18de eeuw was verdwenen onder invloed van de Verlichting,
rationele verklaringen, het geloof in de rede en de opkomst van de wetenschappen,
maar toch was het 'hekserijgeloof' in de 18de eeuw nog niet helemaal verdrongen door het rationele denken...
Zie daarvoor de E-thesis van N. Vranckx, http://www.ethesis.net/ (via 'Nieuwe tijden, nr.33) :
"Magie in het Europa van de 18de eeuw", de algemene inleiding

Het laatste heksenproces werd gehouden te Turnhout rond 1910, maar hier wel 'in omgekeerde richting',
namelijk niet de heks werd aangeklaagd maar de aanklagers kregen een proces aan hun broek.
Nog recenter te Dessel in 1950, zie : https://nl.wikipedia.org/wiki/Dessel (zie onder evenementen, 5.3).

Reden genoeg om hieraan een forumtopic te wijden; wel verplaatst naar het forum 'dagelijks leven'
want goed gekend in het leven van onze voorouders ten tijde van de parochieregisters / DTB-boeken.
Nog langer doorwerkend dus en bevestigd door volgend WP-artikel (+linkjes en referenties) :
https://nl.wikipedia.org/wiki/Europese_heksenvervolging

Bedankt Walter voor je reactie (naar boven scrollen) en wie nog verdere info heeft, laat maar komen

PS - Heb zowel bij mijn Kempense 'schoonvoorouders' een Verdoncklijntje rond Geel als eigen Verdonckvoorouders te Beernem (W.Vl.).
Je familienaam uit het Land van Waas ontstond wellicht onafhankelijk van die uit andere provincies.
Verder stel ik vast (na het doornemen van lange processenlijsten) dat :
- misdaad maar ook hekserij wellicht streek,- ja provincieoverschrijdend kan zijn
- en, dat 'vreemden' (= niet uit de streek) wel eens een naam verzonnen.
Niet gezegd dat je een 'heksentante' in de familie hebt ;-) Groetjes, Greta
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Viestit: 2598
Sisääntulotila: Graafinen
Selailu: Graafinen
Tarkastele heidän sukupuutaan.

Re: Heksenprocessen als bron?

Viesti Kirjoittaja greetjepittery »

Naar aanleiding van een toch wel opmerkelijke vondst in manlief zijn stamboom,
jullie even laten kennismaken met - wellicht - één van mijn 16de eeuwse 'schoon' voormoeders :
https://gw.geneanet.org/greetjepittery_w?lang=nl&n=vanden+bulcke&oc=0&p=cathelijne&type=fiche (zie onder aantekeningen).
De (voorlopige!) heksenlijst voor Vlaams Brabant en Antwerpen, waarnaar verwezen wordt
https://nl.wikipedia.org/wiki/Heksenlijst_Vlaams_Brabant_en_Antwerpen
bestaat tevens voor andere Vlaamse provincies :
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Heksenlijst_Belgisch_Limburg
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Heksenlijst_Vlaanderen
Met nog allerlei verdere WP-linkjes.

Wie dergelijke onthutsende vondsten ontdekt in zijn / haar boom : altijd het vermelden waard!
hermax
hermax
Viestit: 13
Sisääntulotila: Graafinen
Selailu: Graafinen
Tarkastele heidän sukupuutaan.

Re: Heksenprocessen als bron?

Viesti Kirjoittaja hermax »

Ik heb er ook zo eentje in mijn stamboom. En het toeval wil dat mijn vrouw van dezelfde "heks" een afstammeling is, via een andere zoon. Het gaat over Josijne Van Vlasselaer, echtgenote van Aert Van Beethoven (voorouder van de beroemde Ludwig).
Ook toevallig, Arnold en Josijne zouden in Haacht getrouwd zijn (heb ik geen bevestiging van gevonden echter). Mijn vrouw is van Haacht en we wonen er nu ook :-)

https://nl.wikipedia.org/wiki/Josyne_van_Beethoven

https://gw.geneanet.org/hermax_w?lang=nl&n=van+vlasselaer&nz=maes&oc=0&p=josijne&pz=sander&type=fiche
tsiobbel
tsiobbel
Viestit: 39

Re: Heksenprocessen als bron?

Viesti Kirjoittaja tsiobbel »

Ook ik heb een (waarschijnlijke) link met de Nokerse 'heks' Clara Devos (1575, 1634)

Clara bekende dat ze van de duivel een zwart poedertje gekregen en dat op een appel gedaan om de tweejarige Tanneken van Elstraete te vergiftigen. Het meisje, dochtertje van schepen Gillis Vander Elstraete en Anna Tsiobbels, stierf op 26 juni 1629 na van de appel te hebben gegeten... Moeder Anna was de dochter van de oud baljuw van Nokere Pieter Tsiobbels en ook familie van een baljuw Adriaan Baert en schepen Roegier van Meerhaeghe. Het valt dus niet te verwonderen dat het slecht afliep voor Clara...

Bron: Herman Meirhaeghe
Viimeksi muokannut tsiobbel, 07 Joulukuu 2022, 17:29. Yhteensä muokattu 1 kertaa.
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Viestit: 2598
Sisääntulotila: Graafinen
Selailu: Graafinen
Tarkastele heidän sukupuutaan.

Re: Heksenprocessen als bron?

Viesti Kirjoittaja greetjepittery »

Nog een laattijdig bedankje aan H. Maes en S. Tsiobell voor jullie voorgaande reacties!

'k Heb zelf nog 'heksen' ontdekt in de Kempense stamboom van manlief, namelijk
Cathelijne Vanden Bulcke (ca.1542-Lier,1590) en haar grootmoeder Digna Wouters (ca.1480-1541),
zie volgende onthullende linkjes met nog allerlei doorverwijzingen :
https://gw.geneanet.org/greetjepittery_w?lang=nl&pz=peter+filip&nz=pittery&p=wouter+2&n=vanden+bulcke&type=fiche en Digna Wouters :
https://gw.geneanet.org/greetjepittery_w?lang=nl&pz=peter+filip&nz=pittery&p=digna&n=wouters&type=fiche

Het kan interessant zijn om doorheen het bredere familieplaatje te navigeren...
Zo te zien waren mijn 'schoonvoormoeder' Digna en haar kleindochter Cathelijne VDB verstandige vrouwen
en kwamen ze uit families met enige lokale invloed; niet altijd 'outcasts' dus (zie mijn NB-8 onder Wouter VDB).
En... hierbij praatte een familielid haar mee aan de galg - of beter - op de brandstapel :
https://gw.geneanet.org/greetjepittery_w?lang=nl&pz=peter+filip&nz=pittery&p=cornelis&n=vaes&type=fiche
Al deze linkjes om een lang verhaal beknopt te houden.
Ontdekkingen over 'heksen' onder de voorouders blijven welkom. mvg, Greta
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Viestit: 2598
Sisääntulotila: Graafinen
Selailu: Graafinen
Tarkastele heidän sukupuutaan.

Re: Heksenprocessen als bron?

Viesti Kirjoittaja greetjepittery »

Aan Herman M., n.a.v. je voorgaande reactie op 27.01.2020

Bij 't lezen van dit V.R.T.-artikel, dacht ik onmiddellijk aan jullie beider verwantschap met
de (van) Beethovens. Niet om roet in het eten te gooien, doch genealogisch interessant :
Is Beethoven dan toch niet van Vlaamse afkomst?
Nieuw DNA-onderzoek zet afstamming componist op zijn kop
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/03/21/dna-onderzoek-onthult-componist-ludwig-van-beethoven-is-geen-va/
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Viestit: 2598
Sisääntulotila: Graafinen
Selailu: Graafinen
Tarkastele heidän sukupuutaan.

Re: Heksenprocessen als bron?

Viesti Kirjoittaja greetjepittery »

En daar is ie dan : de canon van Vlaanderen.
Ook voor genealogen meer dan de moeite waard om door te nemen (ondanks onvermijdelijke hiaten)!
Eén van de 60 'vensters' geeft ons een inkijk + allerlei extra informatie over het fenomeen heksen,
voorgesteld met behulp van de 'heks' Cathelijne Vanden Bulcke uit Nijlen :
https://www.canonvanvlaanderen.be/events/cathelyne-van-den-bulcke/
(zie ook mijn voorgaande tekstjes over haar op dit forumtopic, dd. 10.01.20 en 07.12.22).
edwardn
edwardn
Viestit: 1557
Sisääntulotila: Graafinen
Selailu: Teksti
Tarkastele heidän sukupuutaan.

Re: Heksenprocessen als bron?

Viesti Kirjoittaja edwardn »

greetjepittery kirjoitti: 10 Toukokuu 2023, 16:39 En daar is ie dan : de canon van Vlaanderen.
Goedemiddag,

Inderdaad, en net zoals in het Verhaal van Vlaanderen wordt opnieuw duidelijk dat Limburg weinig te maken had/heeft met Vlaanderen. En zo was het ook wel natuurlijk.
Weinig terug te vinden behalve misschien Tongeren en onze kolenmijnen, die in de vorige eeuw het land zo een beetje uit de "put" geholpen hebben, toch volgens sommige politici. Diezelfde politici hebben onze mijnwerkers later dan weer verguisd.
Ik moet toegeven, Limburg komt hier en daar wel ter sprake en de canon werd voorgesteld in Genk. :lol:
Misschien toch wel tijd dat we aan onze eigen canon beginnen, een eigen volkslied hebben we al... ;)

Edward

We hoorden niét bij het graafschap Vlaanderen, niét bij het hertogdom Brabant, niét bij Bourgondië, niét bij de Spaanse en ook niét bij de Oostenrijkse Nederlanden. Al die eeuwen, zowat vanaf de Franken tot aan de Franse tijd eind 18de eeuw, woonden de mensen hier in een ander land. Plusminus. Eerst als inwoners van het graafschap Loon dat dan later opgenomen zou worden in het prinsbisdom Luik. (Bron HBvL)
greetjepittery
greetjepittery
Moderator
Viestit: 2598
Sisääntulotila: Graafinen
Selailu: Graafinen
Tarkastele heidän sukupuutaan.

Re: Heksenprocessen als bron?

Viesti Kirjoittaja greetjepittery »

Inderdaad Edward,
Limburg komt er merkelijk minder aan te pas in de Vlaamse Canon!
Op 't forum zijn we alvast opgetogen met je degelijke vertegenwoordiging vanuit Limburg :-)
Ondertussen een speciaal forumtopic geopend voor het Vlaamse Canon (anno 2023)
en er meteen ook jouw bedenkingen bijgezet : https://nl.geneanet.org/forum/viewtopic.php?t=829662

Laten we 't hier op dit heksenforum maar "hexy' houden,
met nog wat linkjes voor de Limburg(en) die je wellicht kent : https://nl.wikipedia.org/wiki/Heksenlijst_Belgisch_Limburg
en https://nl.wikipedia.org/wiki/Heksenprocessen_te_Roermond (in 1613 nog bij de zuidelijke Nederlanden).
Verder googelen & navigeren op heksen(vervolging) in Limburg. Nog heel wat te vinden.
mvg, Greta
edwardn
edwardn
Viestit: 1557
Sisääntulotila: Graafinen
Selailu: Teksti
Tarkastele heidän sukupuutaan.

Re: Heksenprocessen als bron?

Viesti Kirjoittaja edwardn »

Je hebt gelijk Greta.

Mijn antwoord was al verstuurd toen ik zag dat het topic eigenlijk over heksen ging. :oops:
Mijn schoonzusje zaliger, dochter van een smid, had haar hele huis trouwens vol staan/hangen met heksen.
Om haar te gedenken hebben wij een windwijzer laten maken van een heks en die staat/vliegt nu op het dak bij mijn schoonbroer.

Edward
Vastaa Viestiin

Palaa sivulle “Dagelijks leven van uw voorouders”